امروزه در سطح جهان بسیاری از جرائم در طول شبانه روز به وقوع می پیوندد و کشور ما نیز از این امر مستثنی نبوده و ما نیز در کشور خود شاهد وقوع این جرائم هستیم.
آیا همه جرائم از حیث آثار و ابعاد حقوقی با هم برابر هستند؟ در پاسخ باید به عرض برسانم که خیر بعضی از این جرائم به عنوان جرم قابل گذشت به شمار رفته و بعضی دیگر جزء جرائم غیر قابل گذشت محسوب می‌شوند.
برای کسب اطلاعات جامع و کاربردی می‌توانید از طریق مشاوره حقوقی به این امر دست یابید.
جرم چیست؟
آیا هر فعلی را می‌شود جرم دانست؟آیا جرم تنها به صورت انجام فعل مثبت صورت می‌گیرد؟
قانون‌گذار در ماده 2 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 جرم را چنین تعریف می‌کند:
هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد جرم محسوب می‌شود.
از این تعریف چنین استنباط می‌شود که اولا رفتاری را که جرم می‌دانیم ممکن است به صورت انجام یک فعل مثبت صورت گیرد و یا به صورت ترک فعل یعنی شخص مجرم از انجام کاری که به موجب قانون بر عهده وی بوده سر باز زده و این تکلیف را انجام ندهد.
به عنوان مثال غریق نجاتی را تصور کنید که شاهد غرق شدن شخصی است و در عین حال از کمک به او خودداری می‌کند. آیا این ترک فعل عنوان مجرمانه دارد؟ آیا این جرم جزء جرم قابل گذشت است و یا غیر قابل گذشت؟
در ادامه به پاسخ این دو سوال نیز می‌پردازیم.
عناصر تشکیل دهنده جرم
برای اینکه جرمی واقع شود باید از 3 رکن اصلی تشکیل شود که عبارتند از:
• عنصر قانونی
• عنصر مادی
• عنصر روانی
عنصر قانونی
هر رفتاری برای اینکه جرم تلقی شود باید عنصر قانونی را دارا باشد بدین معنا که باید قانون‌گذار در ماده‌ای از قانون برای این رفتار مجازات تعیین کرده باشد و به عبارت دیگر این رفتار جرم انگاری شده باشد.
انجام رفتاری که بر خلاف اخلاق است ممکن است امری نکوهیده به شمار آید لیکن اگر در قانون برای آن رفتار مجازات تعیین نشده باشد رفتار مذکور جرم تلقی نمی‌شود. در قانون مشخص شده است که جرم قابل گذشت چه جرائمی است لیکن اصل بر غیر قابل گذشت بودن جرائم است.
عنصر مادی
برای اینکه انجام رفتاری جرم تلقی شود باید به صورت انجام فعل مثبت و یا ترک فعل بروز پیدا کند یعنی یک رفتار مادی صورت گیرد و بدون این رفتار مادی هیچگاه جرمی واقع نمی‌شود و همواره برای به وجود آمدن جرم انجام رفتار فیزیکی امری است ضروری که موجب تشکیل جرم می‌شود.
حتی در جرم قابل گذشت نیز برای وقوع جرم یک رفتار فیزیکی انجام گرفته است.
عنصر روانی
منظور از عنصر معنوی یا روانی جرم قصد و نیت مجرم برای ارتکاب جرم است.
به عنوان مثال برای اینکه جرم سرقت واقع شود علاوه بر دارا بودن ماده قانونی مبنی بر جرم انگاری این فعل باید رفتار فیزیکی یعنی ربودن مال غیر نیز صورت گیرد و سارق برای انجام این کار دارای سوء نیت و قصد باشد و به اختیار و بدون اکراه مرتکب جرم شده باشد.
اصل غیر قابل گذشت بودن جرائم
منظور از اصل غیر قابل گذشت بودن جرائم این است که قانون‌گذار به طور کلی همه جرائم را غیر قابل گذشت تلقی کرده است و این امر در ماده 103 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 به این صورت مطرح می‌شود:
چنانچه قابل گذشت بودن جرمی در قانون تصریح نشده باشد غیر قابل گذشت محسوب می‌شود.و تنها جرائمی را که در ماده 104 قانون مذکور قانون‌گذار احصاء کرده است جرم قابل گذشت تلقی می‌شود.
جرم قابل گذشت چیست؟
حال سوالی که مطرح می‌شود این است که منظور از جرم قابل گذشت چیست؟ در پاسخ باید به عرض برسانم که جرم غیر قابل گذشت جرمی است که در آن تعقیب متهم موقوف به شکایت شاکی خصوصی نبوده و دادستان محترم به محض اطلاع از وقوع جرم به عنوان نماینده جامعه اقدام به تعقیب متهم کند.
در مقابل جرم قابل گذشت جرائمی را شامل می‌شود که در آن تعقیب متهم منوط به شکایت شاکی خصوصی بوده یا به عبارت دیگر این جرم از حق الناس بوده و شرعا قابل گذشت باشد.
چنانکه در جرم قابل گذشت شاکی از شکایت خود صرف نظر کند این امر موجب توقف دادرسی می‌شود.
جرم قابل گذشت
حال سوالی که مطرح می‌شود این است که جرائم قابل گذشت کدام‌اند؟ در زیر به چند نمونه از جرائم قابل گذشت اشاره می‌کنیم:
• جرائم تعزیری مندرج در کتاب دیات قانون مجازات اسلامی
• قذف
• تحصیل سند با سوء استفاده از ضعف نفسانی شخص
• توهین به اشخاص
• امتناع ار تحویل طفل به اشخاصی که قانونا حق مطالبه دارند.
• رها کردن طفل یا شخص ناتوان در محل خالی از سکنه
• افشاء اسرار
• تهدید و اکراه
• تهدید به قتل
• آتش زدن اموال منقول دیگری
موارد فوق تنها بخشی از جرائم قابل گذشت است که توسط قانون‌گذار به عنوان جرم قابل گذشت احصاء شده است.
برای کسب اطلاعات بیشتر و جامع از این نوع جرائم که می‌تواند در پاره‌ای مواقع راه‌گشا باشد می‌توانید به سایت موسسه حقوقی اوستا مراجعه کرده و از طریق مشاوره حقوقی آنلاین به ابعاد حقوقی آن پی ببرید.
نتیجه‌گیری
در این مقاله کوتاه سعی کردیم تا ابتدا جرم را شناخته و عناصر تشکیل دهنده آن را نیز بشناسیم و در ادامه به جرم قابل گذشت پرداختیم.
همانطوری که از مباحث فوق استنباط می‌شود هر جرمی که در قانون به عنوان جرم قابل گذشت ذکر شده باشد از جرائم قابل گذشت به شمار رفته و در غیر این صورت اصل بر غیر قابل گذشت بودن جرائم خواهد بود.
نظر خود را با ما به اشتراک بگذارید: