حکم قطعی | حکم قطعی چیست؟

روزانه در دادگا‌ه‌های ایران احکام گوناگونی صادر می‌شود که برخی از آن‌ها حقوقی بوده بعضی کیفری است.
در انتهای هر دادنامه معمولا می‌بینید که این جمله درج می‌شود:
این رأی قطعی است.
حکم قطعی چیست؟ قبل از هر کاری پیشنهاد می‌شود برای شناخت ابعاد کامل حکم و رأی دادگاه و آثار این احکام از مشاوره حقوقی استفاده کنید.
معمولا دادگاه‌ها با صدور حکم مقتضی در پی فصل خصومت یا اعمال مجازات بر علیه متهم بوده و این احکام بعضی قابل تجدید‌نظر خواهی و بعضی دیگر به صورت حکم قطعی صادر می‌شوند.
برای اینکه بدانیم حکم قطعی چیست ابتدا باید انواع احکام صادره توسط دادگاه‌ها را بشناسیم.

انواع احکام دادگاه‌ها

انواع احکام صادره توسط دادگاه‌ها را می‌شود از جهات مختلفی تقسیم کرد که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
• حکم اعلامی و حکم تاسیسی
• حکم حضوری و حکم غیابی
• حکم قطعی و غیر قطعی
• حکم نهایی و غیر نهایی
• حکم لازم الاجرا و غیر لازم الاجرا

1- حکم اعلامی و حکم تاسیسی

الف: حکم اعلامی 

معمولا احکام دادگاه‌ها موجب ایجاد وضعیت حقوقی جدیدی نشده بلکه وضعیتی که در گذشته بوده را احراز و اعلام می‌دارد بنابراین معمولا احکام دادگاه‌ها به صورت اعلامی صادر می‌شود.
به عنوان مثال خواهان را تصور کنید که از شخصی مبلغی را طلب دارد و با رجوع به دادگاه و ارائه دادخواست مبنی بر مطالبه این دین اقدام می‌کند که در این صورت حکم دادگاه اعلامی بوده و تنها وجود دین را احراز و اعلام می‌دارد و آثار قانونی آن را به وجود می‌آورد.
حکم قطعی چیست؟در پاسخ به قسمتی از این سوال می‌توان گفت که بعضی از احکام قطعی به صورت اعلامی بوده و بعضی دیگر به صورت تاسیسی است.

فورم مدال درخواست تماس

ب: احکام تاسیسی

برخی اوقات نیز در مواقع نادری این احکام صادره می‌تواند به صورت تاسیسی بوده و وضعیت حقوقی جدیدی را حاکم کند.
به عنوان مثال می‌شود به حکم ورشکستگی شخص اشاره کرد که در این صورت  حکم صادره مستلزم ایجاد وضعیت حقوقی جدیدی است و با صدور این حکم تاجر از تاریخ صدور حکم دیگر ورشکسته تلقی می‌شود.

2- حکم حضوری و غیابی

گاهی اوقات در پاسخ به سوال حکم قطعی چیست می‌شود ابتدا این پرسش را مطرح کرد که حکم مزبور حضوری بوده و یا غیابی که در صورتی که شخص خوانده در جلسات دادرسی حاضر باشد و در نتیجه ختم دادرسی منجر به صدور رأی شود در این صورت حکم حضوری بوده و اگر موضوع این پرونده از موارد مذکور در قانون نباشد در این صورت این حکم قطعی است.
گاهی هم شخص خوانده در جلسات دادرسی حضور نداشته و به طور کلی دسترسی به او غیر ممکن بوده یا به عبارتی مجهول المکان محسوب می‌شود که در این صورت اگر حکمی از جانب دادگاه صادر شود غیابی محسوب شده و قابل واخواهی است به شرط داشتن عذر موجه قانونی و در این جا است که در پاسخ به سوال حکم قطعی چیست؟ باید بگوییم که حکم غیابی حکم قطعی به شما نمی‌رود و شخص محکوم علیه در صورت داشتن عذر موجه برای عدم حضور فرصت واخواهی خواهد داشت.

3- حکم قطعی و غیر قطعی

در پاسخ به سوال حکم قطعی چیست باید به عرض برسانم که حکم قطعی حکمی است که قابل اعتراض از طریق واخواهی و تجدیدنظر نبوده و به عنوان مثال در دعاوی مالی که ارزش آن کمتر از 3 میلیون ریال باشد حکم قطعی تلقی می‌شود در غیر این صورت حکم غیر قطعی خواهد بود.
البته لازم به ذکر است که ممکن است حکمی در ابتدا قطعی نبوده لیکن با گذشت فرصت اعتراض به رأی این حکم نیز قطعی به شمار می‌آید.

فورم مدال درخواست تماس

4- حکم نهایی و غیر نهایی

از جهتی دیگر می‌شود احکام صادره توسط دادگاه‌ها را به دو قسم یعنی حکم نهایی و غیر نهایی تقسیم کرد که به طور کلی در 3 صورت است که یک حکم رأی نهایی محسوب می‌شود:
الف- در صورتی که حکم صادر شده از نظر قانون قابل فرجام خواهی نباشد این حکم نهایی تلقی می‌شود.
ب-در صورتی که حکم صادره توسط دادگاه تجدیدنظر صادر شده باشد و از نظر قانونی قابل فرجام خواهی نباشد مانند دعاوی مالی
ج-در صورتی که حکم صادره قابل فرجام خواهی بوده لیکن مهلت قانونی اعتراض به رأی منقضی شده باشد.
حکم قطعی چیست؟باید به قسمتی از این سوال چنین پاسخ داد که حکم قطعی حتما حکم نهایی نیز است و احکام  غیر نهایی غیر قطعی نیز محسوب می‌شوند. 

5- حکم لازم الاجرا و غیر لازم الاجرا

احکام لازم الاجرا احکامی هستند که اگر محکوم علیه مفاد آن‌ها را اجرا نکند محکوم له می تواند با درخواست از اجرای احکام و مامور اجرا در صورت امتناع محکوم علیه از انجام مفاد رأی مجاز به استفاده از قوه قهریه توسط نیروی انتظامی خواهد بود.
در پاسخ به سوال حکم قطعی چیست می‌شود به این نکته نیز اشاره کرد که معمولا احکام قطعی علی الاصول لازم الاجرا خواهد بود مگر به موجب حکم، اجرای حکم  مستلزم نهایی شدن آن رأی اعلام شود که در این صورت موقتا غیر لازم الاجرا خواهد بود.

مطالعه بیشتر:

مهلت اعتراض به رای دادگاه چقدر است؟

حکم قطعی چیست؟

همانطور که گفته شد حکم قطعی حکمی است که لازم الاجرا شده و قابل واخواهی و تجدیدنظر خواهی و فرجام خواهی نباشد و معمولا به صورت حکم اعلامی است و حکمی نهایی تلقی می‌شود.
حکم غیر قطعی نیز در صورت انقضا مهلت اعتراض قطعی خواهد بود. لازم به ذکر است که مهلت تجدیدنظر خواهی 20 روز از تاریخ ابلاغ خواهد بود.

طرق اعتراض به آرا 

در این مقاله به بررسی 2 راه برای اعتراض و شکایت از احکام دادگاه می‌پردازیم:

•  واخواهی 

چنانکه گفته شد یکی از راه‌های اعتراض به حکم صادره از دادگاه‌ها که مخصوص احکام غیابی است واخواهی نام دارد که به موجب آن می‌توان به احکام غیابی صادره در صورت وجود عذر موجه  اعتراض کرد.
مهلت واخواهی حسب مورد 20 روز یا 2 ماه از تاریخ ابلاغ خواهد بود.

فورم مدال درخواست تماس

•  تجدیدنظر خواهی

تجدید نظر که در گذشته به آن استیناف گفته می‌شد نیز یکی از طرق شکایت از آرا است که در برخی از موارد قانون‌گذار به هر یک از طرفین اجازه داده است که در صورت صدور حکم در دادگاه بدوی و اعتراض به آن تجدیدنظر خواهی کنند.
مهلت تجدید نظر خواهی 20 روز از تاریخ ابلاغ خواهد بود.

نتیجه گیری

حکم قطعی چیست؟ به پاسخ این سوال پرداختیم و ابعاد مختلف آن را مورد بررسی قرار دادیم لیکن برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می‌شود به  سایت موسسه حقوقی اوستا جهت اخذ مشاوره حقوقی آنلاین مراجعه کنید

فورم مدال درخواست تماس